Յօդուածներ

1966ի Դեկտեմբերէն մինչեւ 70ականներու սկիզբը Սիմոնեանի «Սփիւռք»ը ունեցաւ «Սփիւռք-Գարուն»ի, գարունականներու բաժին: Բազմաթիւ պարման-պարմանուհիներ, որոնք յետագային սփիւռքահայ գրական-մշակութային կեանքին մէջ անուն դարձան, որոշակի հետք թողուցին, իրենց առաջին լուրջ քայլերը առին հոն, «Սփիւռք-Գարուն»ի մէջ: Անուննե՞ր՝ ահաւասիկ. Վեհանոյշ Թեքեան, Կարօ Արմենեան, Արա Արծրունի, Կորիւն Վրդ. Պապեան, Պօղոս Գուբելեան, Փանոս Ճերանեան, Յակոբ Չոլաքեան, Խոսրով Ասոյեան, Վազգէն եւ Արփի Էթիեմեզեան, Սիրուն Սիսեռեան, Մարկոյ Ճեմճեմեան եւ...

«Հայ Ժողովուրդէն ետք ամենէն շատ կը զգամ ու կը սիրեմ Պարսիկը… Պարսի՛կը որ եղաւ մեր մշտական հարեւանը, դարաւոր ուղեկիցը, բախտակիցը, եւ արիւնակիցը…» Վերի երկու նախադասութիւնները առանձնացուցած եմ Սիմոն Սիմոնեանի «2500 ԱՄԵԱԿ ԱՐԻԱԿԱՆ ՓԱՌՔԻ»  յօդուածէն՝ տրուած քիչ մը վարը, իբրեւ այս անգամուան մայր յօդուած: Նշուած յօդուածը հրամցնել բնա՛ւ չկար ծրագրիս մէջ, եւ ուրեմն մաս չէր կազմեր նաեւ… թղթապանակիս մէջ գտնուող նիւթերուն:

Յարգելի ընթերցող, Նախորդ նամակիս մէջբերումներուն, ու Սիմոն Սիմոնեանի «Դէպի՛ Յիսնամեակը Ապրիլեան Եղեռնի» մայր յօդուածին մէջի տուեալներուն ընդմէջէն, տեսանք թէ ինչպէս 1963ի Ապրիլին «Սփիւռք» շաբաթաթերթի տուած ազդանշանով սկսած երթը՝ գոնէ երկու տարի ետք միասնականութեա՛մբ նշելու Ապրիլեան Եղեռնի Յիսնամեակը, տուած էր իր դրական արդիւնքները: Սակայն միասնականութեան համար մղուած այդ դրական քայլի ընթացքին, ու անկէ առաջ նոյնիսկ, արշաւ մը սկսած էր շղթայազերծուիլ «Սփիւռք»...

Յարգելի ընթերցող, Գաղափար մը տալու համար թէ ինչ էր մթնոլորտը Հայ Սփիւռքին մէջ՝ յետ 1958ի լիբանանահայ եղբայրասպան կռիւներուն, մէջբերումներ պիտի ընեմ «Սփիւռք» շաբաթաթերթի շա՛տ երիտասարդ խմբագիրներէն, Սերոբ Երեցեանի՝ «ԱՅՍ ՆՈՐ ԱՊՐԻԼ 24ը» խորագիրը ունեցող յօդուածէն:

Ամենէն աւելի մեր ժամանակները արժանի են կոչուելու՝ նոր ժամանակներ, նո՛ր՝ արագութեամբ, գիւտերու բազմութեամբ, մտայնութիւններու յեղակարծ փոփոխութեամբ, ընկերային շարժումներով, յեղաշրջումներով, խմբակցութիւններու քայքայումով ու նոր խմբակցութիւններու գոյառումներով:

Յարգելի ընթերցող, 1972ի Յունիս ամսուն երկու գրագէտներ, Ռազմիկ Դաւոյեանն ու Ոիւլեամ Սարոյեանը, գրեթէ միեւնոյն օրերուն կը գտնուին Լիբանանի մէջ: Դաւոյեան՝ կը հրաւիրուի Լիբանանահայ գրական շրջանակի կողմէ, իսկ Սարոյեան՝ Հայկազեան գոլէճի (այժմ համալսարան): Երկու գրագէտներն ալ կ'իջեւանէն մայրաքաղաք Պէյրութի մէջ: Դաւոյեան՝ Միհրան Մամբրիէլեանի Օմար Խայեամ, իսկ Սարոյեան ծովեզերեայ Սեն Ժորժ (ֆր. St. Georges) պանդոկին մէջ: Երկու պանդոկները իրարմէ հեռու եղած են նուազ...

Վարի տողերուն մէջ կը խօսուի նախորդ դարաշրջանի 60ականներուն, գրագէտ Սիմոն Սիմոնեանի՝ 1- «Սեւ ցանկ»ի մը վրայ յայտնուելու իրողութեան մասին՝ Սովետ հետախոյզ, գնդապետ Պետրոս Պետրոսեանի կողմէ: 2-Տրուած է յղումը կարդալու Դոկտ. Վարդան Մատթէոսեանի «ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՇԻՐԱԶԻ «ԱՆԻ» ՎԻՊԵՐՔԸ» յօդուածը, ուր տրուած են մանրամասնութիւնները «սեւ ցանկ»ի դէպքին: 3- Ոչ Յայտնի եւ ոչ ալ Գաղտնի կողմի մը պատկանած ըլլալով, վարի տողերուն մէջ խօսուած է...

«Ոչ, Թիւրքերը պէտք չէ անցնին ասկէ…»: Մենք չենք ճանչցեր Թիւրքերը եւ տակաւին այժմ ալ չենք ճանչնար: Մենք ոչ միայն Թիւրքերը, այլ նաեւ մեզի բարեկամ կարծուած բոլոր Եւրոպացիները չենք ճանչցած բնաւ եւ զանոնք չենք դիտած խոշորացոյցով մը: Իսկ Մեծն Պետրոսի սերմնացաններուն մասին խօսիլը այժմ աւելորդ է:

«Դե՛ղ» կ'ուզենք, ամենէն առաջ, բուժելու համար մեր ժողովուրդին շարք մը «հիւանդութիւնները», որոնց վարակիչ ու հիւծող մանրէները տարածուած են եւ կը սպառնան մեր ազգային ու հաւաքական գոյութեան, կենսունակութեան ու կամքին:

Ատրճանակի ձայներ լսուեցան քուլիսներու աջ կամ ձախ կողմէն: Առանց ձայներու կարեւորութիւն ընծայելու, իմաստութեամբ խլացած Աշոտ արքայ Բագրատունի յայտարարեց.  — Մեր ծանր յայտագիրը պիտի փակուի վերջին բանախօսութեամբ մը: Նախքան բանախօսին անունը տալը, կը հրամայեմ որ խաղաղ պահէք ձեր ջիղերը, գիտցէք լսել հակառակորդը, ինչպէս բարեկամը, մանաւանդ որ անոր ցեղին հետ ամենէն երկար գոյակցութիւն ունեցեր էք: Չէք ճանչցած ձեր ամենէն կարեւոր դրացին: Քիչ...